دندانهای نهفته به دندان‌هایی می‌گویند که درون لثه تشکیل می‌شوند اما به دلایل مختلف نمی‌توانند از لثه بیرون بزنند. بارزترین مثال دندان نهفته که اغلب ما با آن آشنا هستیم، دندانهای عقل هستند. معمولاً به دلیل کوچک بودن فک، اغلب آدم ها نیاز به جراحی دندان نهفته عقل خود دارند. در ادامه با انواع دندان عقل نهفته آشنا می‌شویم.
دندانهای نهفته
تاریخ: ۲۹ آذر ۱۳۹۹ نویسنده: دکتر اعتمادی‌فر
دندانهای نهفته
کدام دندانها نهفته می‌شوند؟
سه نوع از دندانها پتانسیل نهفته شدن را دارند. در ابتدا دندانهای عقل، سپس دندانهای نیش و آسیاب کوچک قابلیت تبدیل شدن به دندانهای نهفته را دارند.
شایع ترین دندان های نهفته دندان عقل است و دومین دندان شایع که تحت تأثیر قرار می گیرد دندان نیش است.
نهفتگی دندان عقل:
دندان عقل یا مولر سوم، آخرین دندانی است که در سنین بزرگسالی رویش می‌کند. همه افراد ۴ دندان عقل در انتهایی ترین بخش دهان خود دارند. دندانهای عقل معمولاً در سنین ۱۷ تا ۲۵ سالگی رویش می‌کنند. در صورتی که فضای کافی برای رویش دندانهای عقل وجود نداشته باشد، دندان عقل نهفته ایجاد می‌شود. گاهی اوقات به دلیل پر شدن فضای بیرونی دندان عقل، توسط دندانهای کناری، موقعیت رویش برای دندان عقل ایجاد نمی‌شود.
نهفتگی دندان نیش:
معمولاً دندانهای نیش فک بالا، بیشترین میزان نهفتگی دندان در بین دندانهای نیش را دارند. دندانهای نیش، دندانهای مستحکمی هستند که ریشه‌های بلندی در فک دارند. این دندانها معمولاً در سن سیزده سالگی کاملاً رویش می‌کنند و جزو آخرین دندانهای ناحیه جلوی دهان هستند که می‌رویند.
دندان نیش همچنین به عنوان “دندان چشم” شناخته می شود و یکی از محکم ترین دندان های دهان است که دارای طولانی ترین ریشه است. دندانهای نیش نهفته به دلیل رشد غیر طبیعی ، ازدحام تعداد دندانها و گاهی رشد روی بافت نرم لثه ، از لثه خارج نشده اند. هنگامی که دندان نتواند رشد کند و در بافت نرم و استخوان زیر سطح گیر افتاده باشد ، از آن به عنوان یک دندان نهفته یاد می شود.
نهفتگی دندان آسیاب کوچک:
یکی دیگر از دندان‌هایی که دچار نهفتگی می‌شود، دندانهای آسیاب کوچک هستند. نهفتگی این دندان نیز همچون دندان نیش، در سنین پایین قابل تشخیص است و با انجام ارتودنسی و عمل جراحی، می‌توان آن را به جایگاه اصلی‌اش بازگرداند.
علت دندانهای نهفته:
تجمع دندانی، موقعیت نامناسب جوانه دندانی، دندان های اضافه، فقدان فضا در قوس دندانی، کیست ها، ریشه های دندانی تحلیل نرفته و عادت های دهانی مثل مکیدن انگشت، از عوامل ایجاد دندان نهفته می باشند.
علائم دندان های نهفته:
دندانهای نهفته در برخی موارد ممکن است هیچ علائمی نداشته باشد. در بعضی موارد هم ، یک دندان نهفته ممکن است این علائم را به همراه داشته باشد:
- لثه قرمز ، متورم یا خونریزی می کند.
- بوی بد دهان
- طعم بد دهان
- درد هنگام باز کردن دهان ، یا هنگام جویدن و گاز گرفتن
این علائم ممکن است در طی هفته ها یا ماه ها وجود داشته باشند.
چگونه می‌توان از نهفتگی دندانها آگاه شد؟
از سن ۷ سالگی می‌توان از موقعیت دندانها مطلع شد. با انجام یک رادیوگرافی از دندانها، دندانهای نهفته مشخص می‌شوند. از آن جایی که در سن سیزده سالگی دندانهای نیش باید رویش کنند، اگر در این سن رویش دندانهای کودکانتان به تعویق افتاد، حتماً به دندانپزشک برای خارج سازی این دندان مراجعه کنید. دندانهای عقل نیز در سنین بالای ۱۷ سال، قابلیت تشخیص دارند.
عوارض دندان های نهفته:
از آنجایی که دندان های کاملاً نهفته هرگز از لثه ها عبور نمی کنند ، نمی توانید از آنها مراقبت کنید. اما اگر دندان نیمه نهفته باشد، و تا حدی از لثه خارج شد باشد ، تمیز کردن آنها نسبت بخه دندانهای معمولی دشوارتر است. این امر آنها را در معرض خطر بیشتری برای مشکلات دندانی قرار می دهد ، از جمله:
- ایجاد حفره ها
- با فشار به ریشه های دندانهای مجاور ممکن است باعث تحلیل ریشه ها شوند.
- عفونت
- ازدحام دندانهای اطراف و ایجاد بی نظمی در موقعیت دندانها
- کیست و یا تومور، که می تواند به ریشه دندان های اطراف آسیب برساند یا استخوان را از بین ببرد. و مهمترین عارضه دندانهای نهفته است.
- جذب استخوان یا دندانهای مجاور
- پوسیدگی و بیماریهای لثه در دندانهای مجاور
چه مدت زمان لازم است تا دندان نهفته به جایگاه اصلی‌اش باز گردد؟
از آن جایی که تغییرات حرکتی دندانها در هر ماه حدوداً یک تا دو میلیمتر است، معمولاً بیش از یک سال زمان لازم است تا دندان نهفته، در جایگاه اصلی خود قرار گیرد.
درمان دندانهای نهفته:
در صورتیکه دندان نهفته، دندان عقل باشد معمولا به بیمار پیشنهاد می شود تا دندان با جراحی خارج گردد، زیرا کاربردی برای بیمار نخواهد داشت. در مورد سایر دندان های نهفته، شرایط بیمار تعیین کننده درمان پیشنهادی است.
شایع ترین و مهمترین دندانهای نهفته (بجز دندان های عقل) نیش های بالا هستند که عدم رویش آنها می تواند عوارض مهمی از نظر نظم دندان ها و ظاهر بیمار ایجاد کند و درمان ارتودنسی ثابت را با چالش جدی روبرو نماید. بنابراین تصمیم گیری برای نگه داشتن و بیرون آوردن تدریجی آنها یا جراحی و دور انداختن دندان های نیش بالا اهمیتی مضاعف دارد. این دندان ها معمولا در سن ۱۱ تا ۱۳ سالگی در دهان ظاهر می شوند.
آیا با ارتودنسی می‌توان دندان نهفته را درمان کرد؟
دندان نهفته به ویژه دندان نهفته نیش به سادگی با انجام عمل جراحی لثه، دیده می‌شوند و سپس با انجام ارتودنسی، دندان نهفته، مسیر خود را می‌یابد اما پیش از انجام جراحی باید با کمک ارتودنسی فضای کافی برای رویش و بیرون زدن این دندان ایجاد کرد. درواقع براکت های ارتودنسی فضای لازم در قوس دندانی را ایجاد می‌کنند و سپس با انجام جراحی و ارتودنسی، دندان نهفته نیش به سمت بیرون هدایت می‌شود. برای هدایت دندان نهفته به سمت جایگاه اصلی، زنجیری به سیم ارتودنسی و براکتی که روی دندان نهفته چسبیده است، متصل می‌شود. آرچ وایر که نام این زنجیر طلایی است با ایجاد فشار، دندان نهفته را به سمت بیرون می کشد و در نهایت، این دندان به جایگاه اصلی‌اش باز می‌گردد.
همه انواع دندانهای نهفته را می‌توان با این روش به جایگاه اصلی بازگرداند اما معمولاً این روش برای دندان نهفته نیش کاربرد دارد چرا که ریشه دندانهای نیش بزرگ است و مقاومت بالایی دارند. انجام این روش برای دندانهای آسیاب بزرگ و عقل، دشوارتر خواهد بود.
با توجه به اینکه باقی ماندن دندان دایمی فرد نسبت به کاشتن دندان (ایمپلنت) ارجح است تا حد امکان باید تلاش شود تا دندان مورد نظر را به قوس دندانی هدایت کرد. در صورتیکه بیمار به علت بی نظمی دندانی نیاز به درمان ارتودنسی همراه با کشیدن دندان داشته باشد و همزمان دچار نهفتگی دندان هم باشد گاهی می توان دندان نهفته را به عنوان یکی از دندان های مورد نظر برای کشیدن درنظر گرفت.
دلیل اهمیت درمان دندانهای نهفته:
دندانهای نهفته را بر اساس موقعیت دندانی، ارتودنسی می‌کنند و در شرایط دیگر، با کشیدن و جراحی، به آنها خاتمه می‌دهند. از آن جایی که این دندانها ممکن است در صورت عدم خارج سازی منجر به عفونت، کیست، تومور و شکستگی استخوان فک شوند، باید فوراً اقدام به خارج سازی آن کرد. از طرفی این خارج سازی باید در سنین پایین‌تر انجام شود چرا که در سنین بالا احتمال ابتلا به بیماری های قلبی، فشار، دیابت، عدم تراکم استخوان و جوش خوردن فک ها را شاهد هستیم.
